Od 20 lat Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów chroni interesy słabszych uczestników rynku. Powstały w 1990 roku Urząd Antymonopolowy zajmował się przede wszystkim demonopolizacją gospodarki, a  sześć lat później zaszła ważna zmiana, gdy zakres jego kompetencji został poszerzony o politykę ochrony konsumentów.

Kompetencje Urzędu na przestrzeni lat

Na początku najsłabsi uczestnicy rynku potrzebowali ochrony przed nadużywaniem pozycji dominującej przede wszystkim na rynku energetycznym, wodno-kanalizacyjnym, telekomunikacyjnym czy pocztowym. Pierwsza w historii decyzja Urzędu, wydana w październiku 1990 roku, dotyczyła monopolisty - producenta samochodów średniolitrażowych – Fabryki Samochodów Osobowych z Warszawy. Tylko w ciągu miesiąca cena Fiata125 wzrosła trzykrotnie. Rezultatem podjętych wówczas działań było obniżenie przez Radę Ministrów cła na ten typ samochodów. W konsekwencji, w kolejnym roku import trzykrotnie przewyższył produkcję krajową.

Kluczowa zmiana roli Urzędu nastąpiła w 1996 r., gdy zakres jego kompetencji został poszerzony o ochronę konsumentów. Wtedy też, aby sprostać nowemu zadaniu, utworzono Departament Polityki Konsumenckiej, a Urząd zmienił nazwę na tę, która funkcjonuje do tej pory – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W tym samym roku Prezes Urzędu objął nadzór merytoryczny nad Inspekcją Handlową. W ówczesnym stanie prawnym UOKIK nie miał kompetencji, które pozwoliłyby na prowadzenie postępowań w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów- w 1997 r. UOKiK zyskał uprawnienie do występowania z roszczeniami do sądu przeciwko przedsiębiorcom naruszającym prawa konsumentów na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Na przestrzeni lat kompetencje Urzędu były wielokrotnie zwiększane. Ważna zmiana nastąpiła w 2002 roku, kiedy to UOKiK zyskał możliwość prowadzenia postępowań z zakresu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Tym samym wcześniejszą drogę sądową na podstawie przepisów ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zastąpiły decyzje UOKiK, eliminujące z rynku nieuczciwe praktyki godzące w interesy najsłabszych uczestników rynku. 5 lat później, bo w 2007 roku, Urząd zyskał możliwość nakładania kar finansowych z tytułu naruszenia zbiorowych interesów konsumentów

Kolejne zadania UOKiK zaczął realizować w 2004 r. w związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej. Wtedy też zaczął w Polsce funkcjonować system nadzoru rynku oparty na ustawach o ogólnym bezpieczeństwie produktów oraz o systemie oceny zgodności. W jego ramach Prezes UOKiK może m.in. wydać decyzje wycofujące z rynku produkty niebezpieczne i niezgodne z zasadniczymi wymaganiami. UOKiK zarządza też systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw m.in. publikując na bieżąco wyniki kontroli dokonywanych na stacjach i w hurtowniach paliw.

Kolejne ważne rozszerzenie kompetencji Urzędu nastąpi 17 kwietnia 2016 roku. Wtedy też wejdzie w życie nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, która pozwoli na lepszą ochronę m.in. klientów instytucji finansowych. Urząd zyska nowe narzędzia, takie jak: instytucja tajemniczego klienta, dzięki której możliwe będzie uzyskanie dowodów w postępowaniu w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, czy możliwość wyrażenia poglądu istotnego w indywidualnej sprawie przed sądem powszechnym, jeśli przemawiać za tym będzie interes publiczny.

Światowy Dzień Konsumenta

Tylko w ubiegłym roku do UOKiK wpłynęło ok. 6,5 tys. skarg. Dotyczyły one m.in. naruszania przepisów ustawy o prawach konsumenta np. poprzez nieudzielanie konsumentom informacji o prawie do odstąpienia od umowy, nieudostępnianie formularza ułatwiającego realizację tego uprawnienia, a także nieuznawanie oświadczeń o odstąpieniu od umowy, dlatego w tym roku UOKiK sprawdzi, jak przedsiębiorcy wywiązują się z nałożonych na nich obowiązków.

16 marca z okazji Światowego Dnia Konsumenta UOKiK organizuje debatę pt. „Konsument na rynku usług telekomunikacyjnych oraz e-commerce”. Będzie ona okazją do podsumowania dotychczasowego okresu obowiązywania ustawy o prawach konsumenta i dyskusji o tym, na ile przedsiębiorcy respektują nałożone na nich obowiązki. Uczestnicy spotkania będą rozmawiać m.in. o zmianach w marketingu bezpośrednim, sposobach zawierania umów przez telefon oraz o relacji pomiędzy ustawą o prawach konsumenta a prawem telekomunikacyjnym. Ponadto poruszone zostanie zagadnienie jednostronnej zmiany umowy.

Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do oglądania transmisji on-line – zapewnione będzie tłumaczenie migowe. Nagranie debaty zostanie zamieszczone na stronie www.uokik.gov.pl do końca marca br.

Światowy Dzień Konsumenta obchodzony jest 15 marca, ponieważ tego dnia w 1962 roku miało miejsce przełomowe orędzie Johna F. Kennedy’ego, w którym prezydent USA sformułował cztery podstawowe prawa konsumentów do: informacji, wyboru, bezpieczeństwa i reprezentacji.

Więcej informacji na stronie UOKIK: Światowy Dzień Konsumenta