Zakupy w sieci to codzienność wielu z nas - najpopularniejszą kategorią są odzież i dodatki. Spółka Bak Drop (poprzednio Bigotka) oferowała na swoich stronach arkadie.pl, a wcześniej bigotka.pl szeroki asortyment mody damskiej. Strony przedstawiane były jako sklep odzieżowy online i zapraszały do zakupów, podczas gdy w znacznym zakresie ograniczały się do pośrednictwa przy zamówieniach, czyli działały w modelu dropshippingu. Do Urzędu wpłynęło wiele skarg konsumentów, którzy dopiero na etapie odstąpienia od umowy dowiadywali się, że kupowali od pośrednika, a nabyty towar muszą zwrócić na swój koszt bezpośrednio do producenta, mającego najczęściej siedzibę w Chinach. Konsument korzystający z arkadie.pl (przed zmianą nazwy: bigotka.pl) nie miał dostępu do jasnych i jednoznacznych informacji, że sklepy te nie oferują sprzedaży a jedynie usługę pośrednictwa.   

- Konsumenci korzystający z e-commerce muszą mieć pełny i łatwy dostęp do informacji. Umyślne ukrywanie, że przedsiębiorca nie prowadzi sklepu internetowego i świadczy jedynie usługi pośrednictwa, jest nieuczciwą praktyką rynkową. Rzetelna informacja o rzeczywistym charakterze oferty czy rodzaju zawieranej umowy pozwoliłaby konsumentom na samodzielne podjęcie decyzji w oparciu o stan faktyczny a nie ten sugerowany przez przedsiębiorcę. Mogliby świadomie do niej przystąpić lub z niej zrezygnować i wybrać zakupy w innych sklepach - mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Konsumenci byli wprowadzani w błąd nie tylko poprzez ukrywanie, że strona oferuje jedynie usługi pośrednictwa, ale także poprzez stosowanie tzw. uciekających promocji. Przy ofertach widniał licznik, który odliczał godziny do końca obowiązywania rabatu. Każdego dnia zaczynał odliczanie od nowa i rozpoczynał odmierzanie czasu kolejnej rzekomej oferty specjalnej. Taki zabieg sprawiał wrażenie, że obniżka potrwa krótko i jest znacząco ograniczona w czasie. Swoista presja czasu skłaniała konsumentów do szybkich, nieprzemyślanych decyzji zakupowych. To przykład jak działają tzw. dark patterns, czyli praktyki wykorzystujące socjotechniki i wiedzę o zrachowaniach użytkowników do wpływania na ich wybory i manipulację procesem decyzyjnym.

Prezes UOKiK ukarał spółkę Bak Drop karą w wysokości ponad 100 tys. zł. (100 710 zł) i nakazał natychmiastowe zaprzestanie stosowania nieuczciwych praktyk. Decyzja nie jest prawomocna – przysługuje od niej odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Konsumencie, dowiedz się więcej o zagrożeniach związanych z dark patterns i dropshippingiem. Zachęcamy do obejrzenia webinarów  na: www.infoliniakonsumencka.pl/webinary-podcasty/

Pomoc dla konsumentów:

Tel. 801 440 220 lub 22 290 89 16 – infolinia konsumencka
E-mail:  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript.
Rzecznicy konsumentów – w Twoim mieście lub powiecie
Europejskie Centrum Konsumenckie - 22 55 60 600 – w sprawach transgranicznych dotyczących państw UE, Norwegii, Islandii i Wielkiej Brytanii

Pliki do pobrania:

• Komunikat prasowy 18.09.2023 (127,29 KB, docx, 2023.09.18)
• Wypowiedź Rzeczniczki Prasowej UOKiK Małgorzaty Cieloch (5,06 MB, mp3, 2023.09.18)
• Sentencja decyzji nr RPZ-4/2023 (253,08 KB, pdf, 2023.09.18)

W ramach kompetencji związanych ze zwalczaniem nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej Prezes UOKiK monitoruje relacje dużych sieci handlowych z dostawcami produktów rolno-spożywczych. Efektem tego działania były m.in. dwa raporty. Pierwszy z nich opisywał rabaty stosowane przez sieci handlowe. Drugi dotyczył opłat okołosprzedażowych, pobieranych za wykonywanie na rzecz dostawców świadczeń związanych z procesem sprzedaży towarów. Jedną z nieuczciwych praktyk opisanych w raporcie było żądanie od dostawców opłat za usługę rozwożenia produktów z magazynów centralnych sieci do poszczególnych sklepów detalicznych.

- Centralna dystrybucja towarów jest integralną częścią modelu biznesu sieci handlowych i leży w ich interesie, dlatego niedopuszczalne jest żądanie od dostawców opłat za transport z głównego magazynu do sklepów. W rzeczywistości jest to przerzucenie przez sieć kosztów własnej działalności na kontrahentów. Ta nieuczciwa praktyka może dotyczyć spółki Carrefour Polska. Za nieuczciwe wykorzystywanie przewagi kontraktowej grozi jej kara do 3 proc. obrotu – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Funkcjonowanie kilkuset sklepów należących do sieci handlowej w oparciu o codzienne przyjęcia towarów od wielu dostawców byłoby niemożliwe lub nieopłacalne. Szeroko pojęta centralizacja, obejmująca także logistykę, umożliwia sieciom wynegocjowanie korzystnych warunków handlowych, dzięki wykorzystaniu efektu skali. Stanowi to jeden z filarów nowoczesnego kanału dystrybucji i sukcesu sieci handlowych, będąc tym samym naturalnym elementem ich modelu biznesu. Podmiot bez zaplecza infrastrukturalnego pozwalającego na centralizację dostaw nie byłby w stanie efektywnie konkurować z innymi sieciami handlowymi.

Tak jest również w przypadku spółki Carrefour Polska. W interesie przedsiębiorcy leży  dystrybucja towarów do poszczególnych sklepów, nawet gdyby nie otrzymywał za to pieniędzy. Jednocześnie ustalenia poczynione w toku dotychczasowych działań UOKiK dotyczących relacji sieci handlowych z dostawcami produktów rolno-spożywczych wskazują, że na rynku występują podmioty, które na własny koszt wykonują czynności związane z rozwożeniem towarów z centrów dystrybucyjnych do placówek detalicznych. Może to oznaczać, że Carrefour Polska pobierając opłaty za transport z magazynów centralnych do sklepów przerzuca na dostawców koszty swojej działalności. Taka praktyka może być przejawem nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej i jest zagrożona karą do 3 proc. rocznego obrotu przedsiębiorcy.

To nie jedyne postępowanie dotyczące opłat za przewożenie towarów z magazynów centralnych do sklepów sieci handlowych. Wcześniej Prezes UOKiK postawił zarzut nieuczciwego wykorzystywania przewagi kontraktowej spółce Auchan Polska.

Przedsiębiorco, rolniku, jeżeli działasz w branży rolno-spożywczej i twój duży kontrahent wykorzystuje swoją przewagę, narzucając niekorzystne dla ciebie warunki współpracy – zawiadom UOKiK. Uruchomiliśmy specjalny formularz, który ułatwi ci zgłoszenie nieprawidłowości. Wejdź i wypełnij: https://ankieta.uokik.gov.pl/formularz-zgloszenie-przewaga/.

Pliki do pobrania:

• Komunikat prasowy (135,11 KB, docx, 2023.09.11)
• Wypowiedź Prezesa UOKiK Tomasza Chróstnego (2,8 MB, mp3, 2023.09.11)

Prezes UOKiK może w szczególnych przypadkach przeprowadzać niezapowiedziane przeszukania w siedzibach przedsiębiorców. To narzędzie stosowane w sytuacjach, kiedy zachodzi podejrzenie, że dany podmiot posiada dowody na stosowanie praktyk ograniczających konkurencję, które mogą być istotne w sprawie. Przeszukanie może być prowadzone wyłącznie po uzyskaniu zgody sądu. Przedsiębiorca ma wówczas obowiązek wpuścić pracowników Urzędu do budynków i lokali, a także udostępnić wszelkie dokumenty, telefony używane do celów służbowych oraz inne nośniki danych. Pod koniec listopada 2022 r. pracownicy UOKiK za zgodą sądu i w asyście Policji przeszukali siedziby kilku spółek, w ramach postępowania wyjaśniającego dotyczącego podejrzenia niedozwolonego ustalania cen ekspresów do kawy marki Jura. W dwóch przypadkach: Jura Poland i Euro–net doszło do utrudniania przeszukania.

- Spółki Jura Poland i Euro-net w podobny sposób utrudniły nasze działania. Pracownicy tych spółek, po otrzymaniu informacji o rozpoczęciu przeszukania, usunęli wiadomości z komunikatorów zainstalowanych na ich telefonach wykorzystywanych do celów służbowych. Mogło to utrudnić zebranie dowodów na niedozwolone porozumienie, w efekcie którego nabywcy ekspresów Jura mogli płacić drożej za te produkty. Dlatego nałożyłem na spółki kary finansowe w łącznej wysokości 11 mln zł – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Euro-net i Jura Poland

Po rozpoczęciu przez UOKiK przeszukania w firmie Euro-net, jej pracownik usunął treści z telefonu wykorzystywanego w celach służbowych. Były to konwersacje z przedstawicielami Jura Poland prowadzone na komunikatorze WhatsApp. Podobna sytuacja miała miejsce w firmie Jura Poland. Pracownicy UOKiK ustalili, że jeden z menadżerów sprzedaży usunął wszystkie konwersacje z aplikacji WhatsApp. Nastąpiło to już po otrzymaniu informacji o rozpoczęciu przeszukania. W toku późniejszych czynności pracownik przyznał, że wykasował rozmowy na temat produktów Jura.

Kary finansowe

Za utrudnianie przeszukania Prezes UOKiK nałożył kary w wysokości 10 mln zł na Euro-net oraz 1 mln zł na Jura Poland. Decyzje nie są prawomocne, przysługuje od nich odwołanie do sądu. Zgodnie z przepisami obowiązującymi w dniu wszczęcia postępowań, za utrudnianie przeprowadzenia przeszukania groziła kara  wysokości do równowartości 50 mln euro. Prezes Urzędu ustalając wysokość kar pieniężnych uwzględnił m.in. okoliczności naruszenia przepisów, a także ich wpływ na przebieg i termin zakończenia postępowania.

Po zmianie przepisów, w przypadku obecnie wszczynanych postępowań, kara może wynieść do 3 proc. obrotu przedsiębiorcy.

Postępowanie w sprawie ustalania cen ekspresów

Sprawa ustalania cen ekspresów do kawy marki Jura trwa i jest obecnie na etapie postepowania wyjaśniającego. Oznacza to, że prowadzone jest ono w sprawie, a nie przeciwko konkretnym przedsiębiorcom. Jeśli zebrany materiał potwierdzi podejrzenia, wówczas Prezes Urzędu rozpocznie postępowanie antymonopolowe i postawi zarzuty konkretnym podmiotom. Za udział w porozumieniu ograniczającym konkurencję grozi kara finansowa w wysokości do 10 proc. obrotu przedsiębiorcy. Menadżerom odpowiedzialnym za zawarcie zmowy grozi z kolei kara pieniężna w wysokości do 2 mln zł.

Dotkliwych sankcji można uniknąć dzięki programowi łagodzenia kar (leniency). Daje on przedsiębiorcy uczestniczącemu w nielegalnym porozumieniu oraz menadżerom odpowiedzialnym za zmowę szansę obniżenia, a niekiedy uniknięcia kary pieniężnej. Można z niego skorzystać pod warunkiem współpracy z Prezesem UOKiK w charakterze „świadka koronnego” oraz dostarczenia dowodów lub informacji dotyczących istnienia niedozwolonego porozumienia. Zainteresowanych programem łagodzenia kar zapraszamy do kontaktu z Urzędem. Pod specjalnym numerem telefonu: 22 55 60 555 prawnicy UOKiK odpowiadają na wszystkie pytania dotyczące wniosków leniency, również anonimowe.

Przypominamy również, że prowadzimy program pozyskiwania informacji od anonimowych sygnalistów. Chcesz poinformować UOKiK o praktykach ograniczających konkurencję? Wejdź na konkurencja.uokik.gov.pl/sygnalista/ i skorzystaj z prostego formularza. Zastosowany europejski system zapewnia całkowitą anonimowość, także wobec Urzędu.

Pliki do pobrania:

• Komunikat prasowy 06.09.2023 (131,67 KB, docx, 2023.09.06)
• Wypowiedź Prezesa UOKiK Tomasza Chróstnego (3,71 MB, mp3, 2023.09.06)
• Sentencja decyzji nr DOK-2/2023 (655,91 KB, pdf, 2023.09.05)
• Sentencja decyzji nr DOK-3/2023 (484,67 KB, pdf, 2023.09.05)

Aforti Holding należy do grupy spółek, które zajmują się m.in. prowadzeniem platformy wymiany walut, udzielaniem pożyczek dla przedsiębiorców, windykacją, a także faktoringiem. Spółka zachęcała i namawiała konsumentów do skorzystania z „Oferty wekslowej”. Ze skarg, które dotarły do UOKiK wynika, że przedsiębiorca zapewniał m.in. w rozmowach telefonicznych, że jest to pewna inwestycja ze stałym oprocentowaniem i regularnie wypłacanymi odsetkami. Deklaracjom korzyści z zakupu weksli inwestycyjnych towarzyszyły zapewnienia o braku jakichkolwiek ryzyk. Jak wykazało przeprowadzone postępowanie, w rzeczywistości był to ryzykowny, niczym nie zabezpieczony, produkt. Na podstawie zebranego materiału Prezes UOKiK wydał decyzję, w której stwierdził, że Aforti Holding:

• posługiwała  się wekslem w sposób sprzeczny z jego funkcją i wykorzystywała pieniądze konsumentów do finansowania swojej działalności, przenosząc w ten sposób na konsumentów całe ryzyko jej prowadzenia.
• wprowadzała konsumentów w błąd, informując o bezpieczeństwie środków powierzonych Aforti Holding, w tym braku ryzyka oraz o gwarancji zysku. 

Podczas prowadzonego postępowania Urząd dotarł do skryptów używanych przez konsultantów Aforti, które potwierdzają wprowadzanie w błąd co do charakteru prowadzonej działalności i znaczenia „weksli” oferowanych przez Aforti. Informacje przekazywane konsumentom wprowadzały w błąd co do pewności uzyskania przyszłych korzyści finansowych z inwestycji, które w rzeczywistości nie dają gwarancji deklarowanych przez spółkę zysków. Przedstawiciele spółki - promując „Ofertę wekslową” –  opisywali produkt jako bezpieczną inwestycję, z pewnym zwrotem kapitału. Informacje te przekazywane były zarówno przez telefon, jak również w przesyłanych wiadomościach elektronicznych. W jednej ze skarg konsument opisywał, jak Aforti Holding prezentowała ofertę, wskazując wyłącznie pozytywne cechy - „proponuje zainwestowanie w weksle inwestycyjne, co jest całkowicie bezpieczną lokatą z oprocentowaniem dochodzącym do 9 proc. rocznie”.

- Spółka poprzez swoje działanie dawała konsumentowi niesłuszne podstawy do przekonania, że oferta charakteryzuje się wysokim bezpieczeństwem i pewnością zwrotu kapitału. Rzeczywistość wyglądała jednak inaczej. Klienci, którzy nabyli produkty Aforti Holding, zostali pozbawieni prawdziwej i pełnej informacji o ryzyku wynikającym z inwestycji. Mylne wyobrażenie niestety mogło mieć wpływ na podjęcie przez nich decyzji dotyczącej umowy.  Praktykę polegającą na rozpowszechnianiu nieprawdziwych informacji na temat oferty uznaliśmy za wysoce szkodliwą – mówi Prezes UOKiK Tomasz Chróstny.

Posługiwanie się w relacjach z konsumentami wekslem, w sposób w jaki robiła to spółka Aforti, było sprzeczne z jego funkcją. Weksel to pisemne zobowiązanie wystawcy do zapłacenia w określonym czasie oznaczonej sumy pieniędzy. W obrocie gospodarczym  jest to zabezpieczenie spłaty długu, a nie instrument inwestycyjny. Do weksli bowiem nie stosuje się przepisów o instrumentach finansowych czy ofercie publicznej, np. nie jest wymagane informowanie o ryzyku, wartości zabezpieczenia weksla, jego wystawcy i przedsięwzięciu. Całe ryzyko ponosi więc konsument, który nie ma gwarancji zwrotu pieniędzy ani zysku.

Z przekazanych przez konsumentów środków w ramach skorzystania z „Oferty wekslowej” spółka finansowała działalność całej swojej grupy. Skutkowało to przeniesieniem na konsumentów ryzyka prowadzonej działalności inwestycyjnej. Gwarantem bezpieczeństwa takiego produktu była jedynie wypłacalność jego wystawcy.

W styczniu 2021 roku spółka zaprzestała emisji weksli. Za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów Prezes UOKiK nałożył na Aforti Holding karę w wysokości ponad 790 tys. zł (790 555 zł) i nakazał szereg obowiązków informacyjnych. Osoby, które przekazały pieniądze przedsiębiorcy, otrzymają od spółki listy informujące o decyzji. Zostanie ona również opublikowana na stronie internetowej oraz w mediach społecznościowych spółki.

Decyzja nie jest prawomocna – przysługuje od niej odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Z uwagi na możliwość popełnienia przestępstwa w związku z działalnością spółki, Prezes Urzędu w marcu 2022 roku zawiadomił Prokuraturę Okręgową w Warszawie. Na bieżąco UOKiK współpracował z organami ścigania informując o przebiegu postępowania w sprawie praktyk stosowanych przez spółkę Aforti Holding.

W kwietniu 2023 roku Prezes UOKiK podobne zarzuty postawił spółkom: Assay Management oraz Assay Management Alternatywna Spółka Inwestycyjna (Assay ASI), które również posługują się wekslami inwestycyjnymi. Postępowanie prowadzone jest także przeciwko osobom zarządzającym Grupą Assay. Ponieważ istnieje duże ryzyko utraty przez konsumentów zainwestowanych środków, Prezes UOKiK Tomasz Chróstny zdecydował o wydaniu ostrzeżenia konsumenckiego dotyczącego Assay ASI. Obu spółkom grozi kara do 10 proc. obrotu, a członkowie zarządu mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności finansowej do 2 mln zł.

To nie jedyne działania Urzędu w sprawie „weksli inwestycyjnych”. Pod koniec 2022 r. Prezes UOKiK wydał decyzję dotyczącą BREWE Leasing nakładającą na tę spółkę ponad 150 tys. zł kary, a w czerwcu 2021 r. nałożył prawie 400 tys. zł kary na Fundusz Hipoteczny Yanok, który w ten sposób gromadził fundusze na swoją działalność.

Pliki do pobrania:

• Komunikat prasowy (137,4 KB, docx, 2023.08.21)
• Wypowiedź Prezesa UOKiK Tomasza Chróstnego (2,83 MB, mp3, 2023.08.21)
• Decyzja nr RWR-6/2023 (721,21 KB, pdf, 2023.08.21)